مانند همه حرفه ها، مهندسان ناظر نیز دارای مسئولیت های قانونی هستند. البته ممکن است، مهندس ناظر از تعهدات قانونی خود بی اطلاع باشند و این امر می تواند آسیب زیادی به جامعه، شخص و خود شخص مهندس ناظر داشته باشد و در نهایت منجر به شکایت از بازرس ساختمان شود.
مهندس ناظر در واقع شخصی حقیقی است که پروانه نظام مهندسی از وزارت مسکن و شهرسازی اخذ کرده و بر اساس این گواهینامه توانایی نظارت بر کارهای ساختمانی را دارد.
بر اساس بند 7 ماده 100 قانون شهرداری، وظیفه مهندس ناظر هماهنگی ساخت و ساز ساختمان ها بر اساس نقشه ساختمان و مشخصات پروانه ساختمانی می باشد. این نظارت باید به طور مستمر در تمام مراحل ساختمان انجام شود. علاوه بر این، پس از اتمام کار، مهندس ناظر باید اطمینان حاصل کند که ساختمان با محاسبات مندرج در پروانه ساختمانی و نقشه مطابقت دارد.
در این مقاله از کتب مهندسی که توزیع کننده کتب مهندسی ساختمان مانند کتاب مهندس ناظر خبره، کتاب همراه ناظر ساختمان و سایر کتب است، به 10 دلیل اصلی محکومیت‌های قضائی و انتظامی مهندسان که باعث شکایت از مهندس ناظر ساختمان، طراح و مجری می‌شود، می‌پردازیم:
1. حذف کردن پارکینگ:
رعایت‌نکردن فاصله بین ستون‌ها با هم در ورودی پارکینگ و عدم توجه به محل قرار گیری خودروها در زمان دیوارچینی می‌تواند باعث کم شدن فضا و در نتیجه حذف پارکینگ و پرداخت جرائم سنگین در کمیسیون ماده 100 شود. این مورد باعث شکایت مالک از مهندس ناظر و مجری ساختمان درخصوص عدم توجه به این موضوع و عدم صدور گزارش و دستور کار شکایت می‌کند.
2. عدم رعایت درز انقطاع:
درز انقطاع در ساختمان‌های بتونی قبل از بتون‌ریزی فونداسیون و اجرای ریشه ستون‌ها و همچنین در ساختمان‌های فلزی همزمان با نصب بیس‌پلیت و نصب اسکلت ساختمان باید توسط ناظر نقشه‌بردار، ناظر معمار و ناظر هماهنگ‌کننده کنترل شود. در صورت رعایت‌نکردن این مورد، مالک می‌تواند با یک متن شکایت درز انقطاع از مهندس طراح مشکل ساز شود.
3. عدم رعایت بَر و کف ساختمان:
عدم رعایت بَرِ ساختمان می‌تواند باعث ورود ملک به داخل معبر و عدم رعایت تراز کف موجب افزایش ارتفاع ساختمان یا افزایش طول ستون‌ها می شود که عدم امنیت ساختمان را در پی دارد و در نهایت پرونده در کمیسیون ماده مطرح شده و باعث تخریب یا پرداخت جرائم سنگین خواهد شد. این تخلف می‌تواند موجب ورود ساختمان به معبر شود که با طرح این پرونده در کمیسیون، حکم تخریب را خواهد گرفت.
4. عدم نصب آسانسورهای استاندارد:
دستور نصب آسانسورهای غیر استاندارد توسط مهندس ناظر باعث سقوط آسانسور می شود و سقوط آسانسور در زمان بهره‌برداری قبل از صدور پایان‌کار نیز یکی دیگر از دلایل شکایت از مهندس ناظر ساختمان است.
5. اجرانشدن اسکوپ در نمای ساختمان:
متاسفانه یکی از پرتکرار توین حوادث ساختمانی سقوط سنگ نما است که می‌تواند خسارات جبران‌ناپذیر جانی یا خسارات سنگین مالی را برای مالک و ناظر ساختمان در بر داشته باشد. که در مقاله دلایل آمار بالای حوادث در کارگاههای ساختمانی به این مورد پرداخته شده است. اجرا نشدن اسکوپ باعث شکایت مالک از سازنده برای نمای ساختمان و ریزش سنگ خواهد شد.
7. عدم اجرای دریچه تبادل هوا:
اجرا نکردن دریچه تبادل هوا باعث مرگ خاموش بسیاری از عزیزان شده است که می‌تواند بعد از بهره‌برداری از ساختمان باعث شکایت و محکومیت مهندسان ناظر و مجری ساختمان شود.
8. اجرای نامناسب اسکلت بتونی ساختمان که موجب اجرای طرح تقویت شود:
مهندسین ناظر سازه و مجریان ساختمانی در صورت عدم توجه به جزئیات اجرائی و کنترل‌نکردن مقاطع بتونی قبل از بتون‌ریزی و عدم صدور دستور کار و گزارش‌های به‌موقع، در صورت بروز حوادث ساختمانی مانند نشست سازه، به‌عنوان یکی از مقصران نشست ساختمان در دادگاه حاضر خواهند شد.
9. رعایت‌نکردن موارد ایمنی:
کار در ارتفاع بدون رعایت موارد ایمنی، مسدودنکردن بازشوهای سقف، سقوط مصالح، نصب‌نکردن مناسب بالابر و… نیز جزء موارد ایمنی هستند که متأسفانه مهندسان زیادی را درگیر کرده و موجب شکایت از مهندس ناظر ساختمان شده‌اند. در کتاب مدیریت ایمنی در کارگاههای ساختمانی به این موضوع به طور کاملا مشروح پرداخته شده است.
10. رعایت‌نکردن دسته‌بندی تخلفات ساختمانی و صدور پایان‌کار قبل از اصلاح تخلفات دسته ۳ و ۴:
برخی از تخلفات در حیطه وظایف مهندس بازرسی ساختمان قرار میگیرند که – در صورت صدور پایان کار- ممکن است برای بازرس و مهندس ارشد مشکل قانونی ایجاد کند.
لازم به ذکر است که نمی توان با قاطعیت گفت که امکان وقوع حوادث در ساختمان وجود دارد، بنابراین فقط توصیه می کنم مسائل فنی و ایمنی را در کارگاه به راحتی پشت سر نگذارید. زیرا در بسیاری از مواقع این اشتباهات غیرضروری باعث بروز حوادث تلخ و آسیب زا می شود. اغلب این تخلفات را می توان با تذکر کتبی و زمان مناسب، کلمات و جملات مناسب اصلاح کرد و از وقوع حوادث ناگوار جلوگیری کرد.
جریمه ی تخلف مهندسین ناظر چیست؟
اولین وظیفه یک مهندس ناظر طبق تبصره 7 ماده 100 قانون شهرداری این است که برخلاف واقع گواهی ندهد و پس از مشاهده ی یک تخلف آن را فورا به شهرداری گزارش دهد، با تخلف از این وظیفه و حکم تخریب و جریمه ی کمیسیون 100، شهرداری موظف است با گزارش کتبی، تخلفات مهندس ناظر را به شورای انتظامی نظام مهندسی اطلاع دهد.
شورای انتظامی نظام مهندسی و ساختمانی طبق ماده 17 قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، مرجع صالح رسیدگی به این گونه پرونده ها است چنانچه کارشناسان تشخیص بدهند که مهندس ناظر مرتکب کوتاهی شده است، با توجه به خسارت به وجود آمده، مهندس ناظر را به محدودیت از کار از شش ماه تا سه سال و در صورت تکرار تخلفات مهندس ناظر، وی را به حداکثر مجازات محکوم می نمایند.
علاوه بر این جریمه، شورای انتظامی نظام مهندسی وظیفه دارد محکومیت مهندس ناظر را در پروانه نظام مهندسی او ثبت کرده و در یکی از روزنامه های کثیرالانتشار آگهی کند.
مجازات مهندس ناظر در صورت ورود خسارت به اشخاص ثالث به خاطر کوتاهی در انجام وظیفه (قتل غیر عمد) چیست؟
بر اساس ماده 616 قانون مجازات اسلامی، چنانچه از تقصیر، بی احتیاطی یا عدم رعایت نظامات دولیت مهندس ناظر خسارات جانی منتهی به قتل غیر عمد واقع گردد، محکومیت مهندس ناظر به یک یا سه سال حبس تعزیری اتفاق خواهد افتاد.
کدام مراجع جهت طرح شکایت از مهندس ناظر ساختمان صلاحیت دارند؟
طبق قواعد عمومی صلاحیت، مرجع پذیرش شکایت از مهندس ناظر ساختمان، دادسرای محل وقوع جرم است.
چه مرجعی تجدید نظر از آرای صادره از شورای انتظامی استان را بر عهده دارد؟
بر اساس ماده 93 آیین نامه قانون نظام مهندسی و کنترل ساختمان، تمامی آرای صادره از شورای انتظامی استان قابل تجدید نظر بوده و مرجع آن شورای انتظامی نظام مهندسی است.